ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΣ

Ο ΕΛΑΣ, δίπλα στο μεγάλο εθνικό έργο που επετέλεσε, την απελευθέρωση δηλαδή της Ελλάδας από τους χιτλεροφασίστες κατακτητές, συνέβαλε και στον κοινό αντιφασιστικό αγώνα των λαών. Η αξιόλογη προσφορά του ΕΛΑΣ στην κοινή συμμαχική υπόθεση συνίσταται:

α) Στη δέσμευση και απασχόληση σοβαρών εχθρικών δυνάμεων στο χώρο της Ελλάδας.

β) Στις απώλειες που προκάλεσε στον εχθρό σε άνδρες και πολεμικό υλικό.

γ) Στον αποπροσανατολισμό και την ανατροπή μερικότερων στρατηγικών επιδιώξεων του εχθρού εξαιτίας σειράς σαμποτάζ σε σοβαρές συγκοινωνιακές αρτηρίες.

Για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσμάτων που είχε η δράση του ΕΛΑΣ δίνουμε τα παρακάτω συνοπτικά στοιχεία:

Ι. Οργάνωση και δύναμη του ΕΛΑΣ

Ο ΕΛΑΣ είχε τον Οχτώβρη του 1944, δηλαδή στην περίοδο της απελευθέρωσης της Ελλάδας την παρακάτω σύνθεση:

Α' Μόνιμος ΕΛΑΣ

1. - Γενικό Στρατηγείο:

Με συμπληρωμένες όλες τις υπηρεσίες του επιτελείου του: I, II, III και IV γραφεία, και τις διευθύνσεις: ΕΛΑΝ, Διαβιβάσεων, Αυτοκινήτων, Υγειονομικής Υπηρεσίας, Επιμελητείας, Ελέγχου και Δικαστικού.

Τάγμα Γενικού Στρατηγείου με δυο λόχους πεζικού, λόχο πολυβόλων, λόχο μηχανημάτων και έφιππο ουλαμό.

Σύνολο δύναμης 565.

2. - Ομάδα Μεραρχιών Στερεάς Ελλάδας

Με πλήρες επιτελείο, τηλεφωνική και ασύρματο σύνδεση με το Γενικό Στρατηγείο και τις Μεραρχίες της.

Επίσης λόχο στρατηγείου με δύναμη περίπου 200.

Η ΟΜΣ είχε τις παρακάτω Μεραρχίες:

α) ΙΙη Μεραρχία (Αττικοβοιωτία-Εύβοια) με τα συντάγματα 2ο, 34ο, 7ο και μια μοίρα του ΕΛΑΝ.

Σύνολο δύναμης 4.540

β) ΧΙΙΙη Μεραρχία (Ρούμελη) με τα συντάγματα 42ο, 36ο, 52ο, 54^ο και μια μοίρα ΕΛΑΝ.

Σύνολο δύναμης 7.000

3. - Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας

Με πλήρες επιτελείο και συγκροτημένες όλες τις υπηρεσίες της.

Επίσης λόχο στρατηγείου με δύναμη περίπου 200.

Η ΟΜΜ είχε τις παρακάτω Μεραρχίες:

α) ΙΧη Μεραρχία (Δυτική Μακεδονία) με τα συντάγματα 53ο, 27ο και 28ο.

Σύνολο Δύναμης 5.460

β) Χ Μεραρχία (Κεντρική Μακεδονία) με τα συντάγματα 16ο, 30ο και 50ο.

Σύνολο Δύναμης 7.000

γ) ΧΙ Μεραρχία (Θεσσαλονίκη) με τα συντάγματα 13ο, 19ο, 31ο και μια μοίρα ΕΛΑΝ.

Σύνολο Δύναμης 5.870

δ) VI Μεραρχία (Ανατολική Μακεδονία-Θράκη) με τα συντάγματα 21ο, 25ο, 26ο, 81ο και μια μοίρα ΕΛΑΝ.

Σύνολο Δύναμης 6.500

4. Ι Μεραρχία (Θεσσαλία) με τα συντάγματα 4ο, 5ο, Ι/38ο και μια μοίρα ΕΛΑΝ.

Σύνολο Δύναμης 9.000

5. ΙΙΙ Μεραρχία (Πελοπόννησος) με δυο ταξιαρχίες

α) VIII Ταξιαρχία (6ο και 12ο συντάγματα)

β) IX Ταξιαρχία (8ο, 9ο και 11ο συντάγματα)

και μια μοίρα του ΕΛΑΝ.

Σύνολο Δύναμης 11.000

6. VIII Μεραρχία (Ήπειρος) με δυο ταξιαρχίες

α) VI Ταξιαρχία (85ο και 15ο συντάγματα)

β) VII Ταξιαρχία (24ο, 3/40 και 2/39 συντάγματα)

και μια μοίρα του ΕΛΑΝ.

Σύνολο Δύναμης 7.000

7. V Μεραρχία (Κρήτης) με τα συντάγματα 14ο, 43ο, 44ο.

Σύνολο Δύναμης 3.000

8. Ταξιαρχία Ιππικού με τα συντάγματα 1ο και 3/7 και με

μηχανοκίνητο τμήμα.

Σύνολο Δύναμης 1.200

9. Ταξιαρχία Αρχιπελάγους (Σάμος-Μυτιλήνη)

με δύναμη 3.000

10. Α' Σώμα Στρατού (Αθήνα-Πειραιάς) με δυο ταξιαρχίες:

την 1η (1ο και 2ο συντάγματα), την ΙΙη (3ο, 4ο και 5ο«Προαστείων»)

καθώς και το 6ο ανεξάρτητο σύνταγμα Πειραιά, το τάγμα φοιτητών και το μηχανοκίνητο τμήμα.

Σύνολο Δύναμης 6.000

(εκτός από τους 6.000 μόνιμους είχε και 17.500 εφεδρικούς μαχητές)

Σύνολο μονίμου ΕΛΑΣ 77.535

Όλες οι μονάδες του ΕΛΑΣ: ένα Σώμα Στρατού, δυο Ομάδες Μεραρχιών, 10 Μεραρχίες, μια ταξιαρχία πεζικού και μια ταξιαρχία ιππικού, είχαν πλήρη επιτελεία και συμπληρωμένες όλες τις διευθύνσεις των υπηρεσιών τους.

Β' Εφεδρικός ΕΛΑΣ

Δίπλα στις μονάδες και τα τμήματα του μόνιμου ΕΛΑΣ υπήρχαν αντίστοιχες μονάδες και τμήματα του εφεδρικού ΕΛΑΣ με σύνολο δύναμης περίπου 50.000

Γ' Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ)

Η Εθνική Πολιτοφυλακή με τις Ανώτερες Διοικήσεις κατά περιοχή, τις Διοικήσεις κατά νομό και τις Υποδιοικήσεις κατά επαρχία είχε δύναμη συνολικά 6.000

Έτσι η συνολική δύναμη του ΕΛΑΣ μαζί με την Εθνική Πολιτοφυλακή, μαχητές και αξιωματικοί, έφθασε τους 133.500

Βασική πηγή εφοδιασμού του ΕΛΑΣ σε οπλισμό και πυρομαχικά ήταν τα λάφυρα που απέσπασε σε σκληρές μάχες κατά των φασιστών κατακτητών.

Οι «σύμμαχοι» Άγγλοι παρά και ενάντια στις ανειλημένες με συμφωνία υποχρεώσεις τους δεν χορήγησαν στον ΕΛΑΣ παρά ελαχιστες ποσότητες οπλισμού και ελαχιστότατες ποσότητες πυρομαχικών και άλλων εφοδίων.

Η βοήθεια αυτή για όλη την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ήταν η παρακάτω:

α) σε οπλισμό: 10 όλμοι, 30 πολυβόλα, 100 οπλοπολυβόλα, 300 αυτόματα, 3000 τουφέκια και ελάχιστα πυρομαχικά.

β) Σε χρήματα και λοιπά εφόδια: 146.000 περίπου χρυσές λίρες, 820 τόννοι διάφορα τρόφιμα, 22.000 ζεύγη άρβυλα, 3.500 χλαίνες, 7.000 στολές, 25 τόννοι χαρτί δημοσιογραφικό και 120 τόννοι καύσιμα.

ΙΙ. Δυνάμεις των κατακτητών στην Ελλάδα

Εξαιτίας της δράσης του κινήματος Εθνικής Αντίστασης οι κατακτητές υποχρεώθηκαν να κρατούν σε όλη την περίοδο της κατοχής σημαντικές δυνάμεις στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα:

Στην πρώτη περίοδο της κατοχής, μέχρι τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, υπήρχαν στην Ελλάδα η V γερμανική στρατιά, η ΙΧ ιταλική στρατιά και το 2ο βουλγάρικο Σώμα Στρατού με σύνολο δύναμης πάνω από 300.000 άνδρες.

Ύστερα από τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, στην Ελλάδα βρίσκονταν 10 γερμανικές μεραρχίες και 3 βουλγάρικες με δύναμη 180.000 άνδρες.

Από αυτές οι 40.000 ήταν βούλγαροι και οι 40 χιλιάδες διαφόρων εθνικοτήτων (πολωνοί, τσέχοι, ούγγροι, μαροκινοί, τάταροι κλπ). Στις καθαρά γερμανικές δυνάμεις των 100.000 ανδρών υγκαταλέγονταν επίλεκτες μεραρχίες γρεναδιέρων (4η Ες-Ες Πολιτσάι), ορεινών κυνηγών (1η Εντελβάις, 101 και 117 ορεινές)

ΙΙΙ. Απώλειες που προκάλεσε ο ΕΛΑΣ στους κατακτητές

Οι συνολικές απώλειες που προκάλεσε ο ΕΛΑΣ στους γερμανούς, ιταλούς και βουλγάρους φασίστες κατακτητές από την αρχή του ένοπλου αγώνα μέχρι την απελευθέρωση της χώρας ανέρχονται περίπου σε 21.809 νεκρούς και 6.463 αιχμαλώτους. Από αυτούς ήσαν γερμανοί 17.536 νεκροί και 2.102 αιχμάλωτοι, Ιταλοί 2.739 νεκροί και 2.109 αιχμάλωτοι, Βούλγαροι 1.534 νεκροί και 2.252 αιχμάλωτοι.

Στους Ιταλούς αιχμαλώτους δεν συμπεριλαμβάνονται η μεραρχία Πινερόλο και το σύνταγμα ιππικού Αόστης, καθώς και οι Ιταλοί άλλων τμημάτων που προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ πριν ή μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας.

Στο ίδιο διάστημα καταστράφηκαν 30 γέφυρες, 85 ατμομηχανές, 957 βαγόνια και 1007 αυτοκίνητα. Πάρθηκαν λάφυρα 350 ζώα (εκτός από τα άλογα του συντάγματος ιππικού της Αόστης), 14 ασύρματοι, 11 πλοιάρια, 5.000 νάρκες καθώς και πάνω από 100 πυροβόλα, εκατοντάδες όλμοι, εκατοντάδες πολυβόλα, χιλιάδες οπλοπολυβόλα, χιλιάδες αυτόματα, δεκάδες χιλιάδες τουφέκια και το σύνολο σχεδόν των πυρομαχικών που κατανάλωσε ο ΕΛΑΣ στις μάχες εναντίον των κατακτητών.

Πηγή: ΣΤ ΑΡΜΑΤΑ! ΣΤ ΑΡΜΑΤΑ! Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης 1940-1945, σελ.537-541